跳转到内容

卫藏方言

维基百科,自由的百科全书
卫藏方言
Ü-Tsang
དབུས་གཙང་སྐད། dbus gtsang skad
用藏文书写的“藏语”
发音/wýkɛʔ, wýʔtsáŋ kɛʔ/(拉萨方言)
母语国家和地区中国尼泊尔印度
区域西藏自治区喜马偕尔
母语使用人数
417.3万 (2022)[1]
语系
标准方言
文字藏文字母
语言代码
ISO 639-1bo
ISO 639-2tib (B)
bod (T)
ISO 639-3bod——囊括代码英语ISO 639 macrolanguage
各项代码:
bod – 标准藏语
dre – Dolpo
hut – Humla, Limi
lhm – Lhomi (Shing Saapa)
muk – 穆古方言
kte – 努布里语
ola – Walungge (Gola)
loy – Lowa/Loke (Mustang)
tcn – Tichurong
Glottologtibe1272  Tibetan[2]
sout3216  西南藏语(partial match)[3]
basu1243  Basum[4]
ELPWalungge
 Dolpo[5]
 Lhomi[6]
濒危程度
联合国教科文组织认定的濒危语言[7]
脆弱UNESCO

卫藏方言,又称中部藏语,是藏语三大方言之一。主要分布在卫藏地区。

康方言相似,有声调,一般是4个调。声调与声母、韵母有制约关系。声母有送气和不送气的对立,韵母则有元音的长短和辅音韵尾变化。词与语法成分之间会发生连续变调。

划分

[编辑]

中国学界把卫藏方言分成三个土语:

卫藏方言另有一些比较小的土语,有独立的ISO 639-3编码。

另有几种土语,在很多分类中也属于中部藏语,但Tournadre (2005)把它们独立成一类。

拉萨方言语音系统

[编辑]

声母

[编辑]
藏语拼音 国际音标 藏文 威利转写举例
g [k] ཀ་ k
k [kʰ] ཁ་ ག་ kh, g
ng [ŋ] ང་ ng
j [tɕ] ཅ་ c
q [tɕʰ] ཆ་ ཇ་ ch, j
ny [ɲ] ཉ་ ny
d [t] ཏ་ t
t [tʰ] ཐ་ ད་ th, d
n [n] ན་ n
b [p] པ་ p
p [pʰ] ཕ་ བ་ ph, b
m [m] མ་ m
z [ts] ཙ་ ts
c [tsʰ] ཚ་ ཛ་ tsh, dz
w [w] ཝ་ w
藏语拼音 国际音标 藏文 威利转写举例
x [ɕ] ཞ་ ཤ་ zh, sh
s [s] ཟ་ ས་ z, s
y [j] ཡ་ y
r [ɹ] ར་ r
l [l] ལ་ l
h [h] ཧ་ h
gy [c] ཀྱ་ gy
ky [cʰ] ཁྱ་ གྱ་ ky
zh [tʂ] ཀྲ་ kr
ch [tʂʰ] ཁྲ་ གྲ་ khr, gr
sh [ʂ] ཧྲ་ hr
lh [ɬ] ལྷ་ lh
  • 注:藏文字母 通常不转换,威利转写有时以 ' 标示其存在。

韵母

[编辑]

设辅音为“”(而非“”)。

ཨ། ཨའུ། ཨག།
ཨགས།
ཨང༌།
ཨངས།
ཨབ།
ཨབས།
ཨམ།
ཨམས།
ཨར། ཨལ།
ཨའི།
ཨད།
ཨས།
ཨན།
a au ag ang ab am ar ai/ä ai/ä ain/än
ཨི།
ཨིལ།
ཨའི།
ཨིའུ།
ཨེའུ།
ཨིག།
ཨིགས།
ཨིད།
ཨིས།
ཨིང༌།
ཨིངས།
ཨིབ།
ཨིབས།
ཨིམ།
ཨིམས།
ཨིར། ཨིན།
i iu ig i ing ib im ir in
ཨུ། ཨུག།
ཨུགས།
ཨུང༌།
ཨུངས།
ཨུབ།
ཨུབས།
ཨུམ།
ཨུམས།
ཨུར། ཨུལ།
ཨུའི།
[VOW 1]
ཨུད།
ཨུས།
ཨུན།
u ug ung ub um ur ü ü ün
ཨེ།
ཨེལ།
ཨེའི།
ཨེག།
ཨེགས།
ཨེད།
ཨེས།
ཨེང༌།
ཨེངས།
ཨེབ།
ཨེབས།
ཨེམ།
ཨེམས།
ཨེར། ཨེན།
ê êg ê êng êb êm êr ên
ཨོ། ཨོག།
ཨོགས།
ཨོང༌།
ཨོངས།
ཨོབ།
ཨོབས།
ཨོམ།
ཨོམས།
ཨོར། ཨོལ།
ཨོའི།
ཨོད།
ཨོས།
ཨོན།
o og ong ob om or oi/ö oi/ö oin/ön
  1. ^ 特殊

元音

[编辑]
国际音标 藏语拼音 威利转写举例 国际音标 藏语拼音 威利转写举例
[a] a a
[ɛ] ai/ä al, a'i [ɛ̃] ain/än an
[i] i i, il, i'i [ĩ] in in
[u] u u
[y] ü ul, u'i [ỹ] ün un
[e] ê e, el, e'i [ẽ] ên en
[o] o o
[ø] oi/ö ol, o'i [ø̃] oin/ön on

一般拼写用ai, ain, oi, oin,地名记音用ä, än, ö, ön。

另外,实际使用中ê往往简写作e。

双元音

[编辑]
国际音标 藏语拼音 威利转写举例
[au] au a'u
[iu] iu i'u, e'u

辅音韵尾

[编辑]
国际音标 藏语拼音 威利转写举例
[ʔ] d, s
[n] n
[k/ʔ] g g, gs
[ŋ] ng ng, ngs
[p] b b, bs
[m] m m, ms
[r] r r


参见

[编辑]

参考文献

[编辑]
  1. ^ 卫藏方言于《民族语》的链接(第18版,2015年)
    标准藏语于《民族语》的链接(第18版,2015年)
    Dolpo于《民族语》的链接(第18版,2015年)
    Humla, Limi于《民族语》的链接(第18版,2015年)
    Lhomi (Shing Saapa)于《民族语》的链接(第18版,2015年)
    穆古方言于《民族语》的链接(第18版,2015年)
    努布里语于《民族语》的链接(第18版,2015年)
  2. ^ Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin; Bank, Sebastian (编). Tibetan. Glottolog 2.7. Jena: Max Planck Institute for the Science of Human History. 2016. 
  3. ^ Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin; Bank, Sebastian (编). South-Western Tibetic. Glottolog 2.7. Jena: Max Planck Institute for the Science of Human History. 2016. 
  4. ^ Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin; Bank, Sebastian (编). Basum. Glottolog 2.7. Jena: Max Planck Institute for the Science of Human History. 2016. 
  5. ^ Dolpo的濒危语言项目资料.
  6. ^ Lhomi的濒危语言项目资料.
  7. ^ UNESCO Atlas of the World's Languages in danger, UNESCO